Cykl menstruacyjny (miesiączkowy) to zmiany jakie zachodzą w kobiecym organizmie pod wpływem różnych hormonów. W całym cyklu wyróżniamy następujące po sobie cztery fazy: menstruację, fazę folikularną, owulację i fazę lutealną.
Pierwszy dzień cyklu menstruacyjnego to pierwszy dzień miesiączki (menstruacji). Prawidłowy cykl menstruacyjny trwa od 21 do 35 dni. Często kobiety myślą, że regularny cykl miesiączkowy to taki, który zawsze trwa tyle samo dni. To nieprawda. Jeśli Twoje poprzednie cykle trwały 25, 26 i 30 dni, a aktualny 28 to nadal jest to cykl regularny i nie ma powodu do obaw. Przyjmuje się, że cykle mogą różnić się od siebie o +/- 7 dni.
1. Faza folikularna (pęcherzykowa)
Rozpoczyna się pierwszego dnia menstruacji i trwa aż do owulacji. W tej fazie w jajniku zaczyna rozwijać się kilka lub kilkanaście pęcherzyków – to takie małe „woreczki” wypełnione płynem pęcherzykowym, zawierające komórki jajowe. Musisz wiedzieć, że każda kobieta rodzi się z określoną pulą komórek jajowych, to tzw. rezerwa jajnikowa. Co ciekawe w chwili narodzin mamy ich najwięcej (nawet 2 miliony), a wchodząc w okres dojrzewania wynosi ona już „tylko” około pół miliona. Z każdym kolejnym cyklem ilość tych komórek spada, a proces ten nasila się po 35 roku życia.
Hormon folikulotropowy (FSH)
Na początku fazy folikularnej przysadka mózgowa zaczyna uwalniać hormon folikulotropowy (FSH), który jest niezbędny do tego, aby te kilka/kilkanaście pęcherzyków mogło się rozwijać. FSH to charakterystyczny dla tej fazy hormon.
Pęcherzyk dominujący (pęcherzyk Graffa)
Pęcherzyki rosną w fazie folikularnej i zaczynają wytwarzać estrogen, który dominuje w tej fazie. W końcu jeden pęcherzyk zaczyna rosnąć szybciej i staje się bardziej aktywny niż pozostałe – zaczyna nad nimi dominować – mówimy o nim „pęcherzyk dominujący”. Pęcherzyk dominujący wydziela coraz większe ilości estrogenu, co działa na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego na produkcję FSH, krótko mówiąc – im więcej estrogenu, tym mniej FSH. Stężenie FSH maleje, a przez to pozostałe pęcherzyki przestają rosnąć i ulegają degradacji. Pozostaje tylko pęcherzyk dominujący, który nadal rośnie i dojrzewa.
Hormon luteinizujący (LH)
Wysoki stężenie estrogenu, które wynika z aktywności pęcherzyka dominującego ostatecznie wywołuje wzrost hormonu luteinizującego (LH). Skok tego hormonu jest kluczowym momentem, który inicjuje ostateczne dojrzewanie komórki jajowej znajdującej się w pęcherzyku dominującym. Ostatnia prosta do owulacji.
2. owulacja
Owulacja występuje około 14 dni przed planowaną miesiączką. Nadal pokutuje przekonanie, że owulacja występuje w 14 dniu cyklu. Oczywiście, może występować w 14 dniu cyklu ale tylko u kobiety, której cykl trwa 28 dni. U kobiety z 30-dniowym cyklem owulacja będzie prawdopodobnie w 16 dniu cyklu, a nie w 14. Owulacja to zwieńczenie tego co dzieje się w Twoim jajniku przez całą fazę folikularną. Wzrost stężenia hormonu luteinizującego (LH) powoduje osłabienie i pęknięcie ściany pęcherzyka dominującego, co pozwala na uwolnienie z niego komórki jajowej (oocytu) do jajowodu – ten moment nazywamy owulacją. W jajowodzie komórka jajowa czeka na plemnik i ewentualne zapłodnienie. Średnia długość życia komórki jajowej to około 24 godzin, dlatego uznaje się, że owulacja właśnie tyle trwa.
3. faza lutealna
Faza lutealna trwa od owulacji, aż do wystąpienia miesiączki (menstruacji). Po owulacji pęcherzyk dominujący, który uwolnił oocyt przekształca się w strukturę zwaną ciałkiem żółtym. Ciałko żółte podczas fazy lutealnej produkuje progesteron (hormon dominujący w tej fazie), który ma wesprzeć ewentualną ciążę (w razie ciąży po około 10 tygodniach od zapłodnienia, rolę ciałka żółtego przejmuje łożysko). Jeśli jednak do zapłodnienia nie dojdzie, ciałko żółte ulega degradacji, a to z kolei prowadzi do spadku stężenia progesteronu. Spadek progesteronu to dla organizmu sygnał, że nie doszło do zapłodnienia i należy rozpocząć złuszczanie nabudowanego dla ewentualnej ciąży endometrium, czyli błony śluzowej macicy. Złuszczanie endometrium to nic innego jak miesiączka. Nowy cykl zaczyna się od początku.
Poznanie każdej z faz jest bardzo ważne ale jeszcze ważniejsze jest rozumienie, jak te zmiany wpływają bezpośrednio na Ciebie. To jak się zachowujesz, jak trenujesz, jaki masz nastrój, apetyt czy nawet to jak śpisz, w każdej fazie potrafi się różnić.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym czego możesz się spodziewać w każdej z faz i jak za pomocą diety realnie wpływać na swoje samopoczucie przez cały cykl to zapraszam Cię na webinar „Dieta zgodna z fazami cyklu”.
